REUMATOIDNI ARTRITIS

Reumatoidni artritis je najčešća zapaljenska bolest zglobova. Obično se javlja između 45 i 65 godine starosti, ali može da se javi u bilo kom životnom dobu. Žene oboljevaju tri puta češće od muškaraca.

Zbog čega nastaje reumatoidni artritis?

Pušenje je najvažniji faktor rizika za nastanak reumatoidnog artritisa, ali pretpostavlja se da ulogu imaju i bakterije koje zive u obolelim desnima, kao i izloženost stresu.

 Koji su simptomi reumatoidnog artritisa?

Reumatoidni artrtitis najčešće zahvata male zglobove šaka stopala, ali se može javiti na bilo kom zglobu. Najjači bol pacijenti osećaju ujutru nakon buđenja. Bol je praćen osećajem dugotrajne ukočenosti šaka koja traje duže od pola sata.

Bolest obično počinje postepeno, ali se nekada javlja i naglo, kad odjednom više zglobova bude zahvaćeno.Uglavnom je bol praćen i otokom zglobova koji dodatno otežava funkciju. Ako se bolest ne leči adekvatno reumatoidni artritis može da dovede do trajnog oštećenja zglobova, pa čak i do invaliditeta.

Kako se postavlja dijagnoza reumatoidnog artritisa?

Za dijagnozu reumatoidnog artritisa je najvažniji  detaljan pregled stručnog reumatologa koji će postaviti sumnju na bolest i po potrebi sprovesti dodatna ispitivanja.

Najvažnije je uraditi analizu krvi. Pacijenti koji boluju od reumatodnog artritisa imaju ubrzanu sedimentaciju i povišen C reaktivni protein, koji su zapravo pokazatelji zapaljenja, ali se kod nekih pacijenata nalazi i tzv. reumatoidni faktor i specifična antitela koji pomažu u postavljanju dijagnoze.
U veoma ranoj fazi reumatoidnog artritisa nekada je teško postaviti dijagnozu smao kliničkim pregledom, već se mora uraditi i ultrazvuk zglobova. Ultrazvuk omogućava da se vidi da li u zglobu ima tečnosti, da li postoje znaci  zapaljenja i najvažnije, ultrazvuk veoma rano vidi oštećenje na zglobovima tzv. erozije što je ključno za dijagnozu bolesti.

Kako se leči reumatoidni artritis?

Kod reumatoidnog artritisa je od ključne važnosti da se lečenje započne na vreme. Idealno je da se sa terapijom počne u prva 3 meseca od pojave simptoma, ali je prihvatljivo da se sa lečenjem započne i unutar jedne godine od pojave prvih simptoma bolesti. Pacijenti kod kojih je lečenje započeto rano imaju daleko bolju prognozu i blaži tok bolesti, nego kod onih pacijenata kod kojih se zakasnilo sa lečenjem.

Lečenje treba (sem u nekim specijalnim okolnostima) uvek započeti metotreksatom u odgovarajućoj dozi. Metotreksat smanjuje zapaljenje i usporava napredovanje bolesti. Lek se uzima jednom nedeljno, a dan nakon uzimanja metotreksata pacijenti uzimaju folnu kiselinu (vrsta vitamina) koja smanjuje moguće neželjene efekte metotreksata. Iako je metotreksat lek iz grupe citostatika, pa pacijenti često imaju otpor da ga uzimaju, u reumatologiji se primenjuju doze koje su 50-100 manje od doza koje se primenjuju za lečenje tumora i u ovim dozama metotreksat se ne ponaša kao citostatik, već samo kako imunomodulator.

Kod pacijenata kod kojih metotreksat nije dovoljan ili je pak ispoljio neka neželjena dejstva , postoji čitav niz drugih lekova koji se mogu koristiti. Ipak, kod svih pacijenata koji podnose metotreksat, metotreksat se ne prekida, već se drugi lekovi dodatno uvode.

Kako pacijenti mogu sami sebi da pomognu?

Lečenje reumatoidnog artritisa je dugotrajno i od velike je važnosti uspostavljanje poverenja između pacijenta i reumatologa.

• Najbolja je praksa da pacijent ima svog reumatologa koji će kroz vreme pratiti tok bolesti i po potrebi uvoditi odgovarajuće promene u terapiju.
• Od izuzetne je važnosti da se lekovi uzimaju redovno, na način kako su propisani, jer se na taj način mogućnost za pogoršanje bolesti svodi na minimum.
• Fizičko vežbanje je ključno za očuvanje pokretljivosti zglobova, kondiciju i prevenciju nastanka kardiovaskularnih bolesti i treba da bude deo svakodnevne rutine obolelih od reumatoidnog artritisa.
• Održavanjem normalne telesne težine smanjuje se opterećenje zglobova i redukuju se druge komplikacije.
• Pušenje ne samo da ima jasno dokazanu ulogu u nastanku reumatoidnog artritisa, već smanjuje i efikasnost nekoliko lekova koji se koriste za terapiju reumatoidnog artritisa.